Τι είναι η κοιλιοκάκη;
Πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα του γαστρεντερικού συστήματος που εκδηλώνεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση, όταν καταναλώνουν γλουτένη, μια ουσία που περιέχεται στο σιτάρι, τη σίκαλη, και το κριθάρι.Ορισμένοι ασθενείς είναι δυνατόν να αντιδρούν και στη βρώμη (avenin), πιθανότερα λόγω αναμίξεώς της με κάποιο από τα προαναφερθέντα δημητριακά ή λόγω μιας πρωτεΐνης που περιέχεται σε αυτά.
Γράφει ο Νίκος Κ. Καλογερόπουλος, Γαστρεντερολόγος
Η κατανάλωση της γλουτένης προκαλεί την παραγωγή από τον οργανισμό αντισωμάτων, τα οποία καταστρέφουν το επιθήλιο του λεπτού εντέρου και ειδικότερα τις εντερικές λάχνες.
Οι εντερικές λάχνες είναι δακτυλιοειδείς προσεκβολές του βλενογόννου του λεπτού εντέρου, οι οποίες απορροφούν τα θρεπτικά συστατικά, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες από τις τροφές. Αποτέλεσμα αυτής της καταστροφής είναι η αδυναμία σωστής απορρόφησης αυτών των ουσιών.
Πόσο συχνή είναι η νόσος;
Όπως προαναφέρθηκε, η κοιλικοκάκη εκδηλώνεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση και η συχνότητά της κυμαίνεται στις διάφορες φυλές και έθνη από 1: 100 έως 1: 20.000. Άτομα με πάσχοντες πρώτου βαθμού συγγένειας (γονείς, αδέλφια, παιδιά) έχουν 10% πιθανότητα να αναπτύξουν ή να έχουν ήδη αδιάγνωστη κοιλιοκάκη.Πότε εκδηλώνεται η νόσος;
Η κοιλιοκάκη δύναται να εκδηλωθεί από τη βρεφική έως την ενήλικη ζωή σε γενετικά προδιαθετιμένα άτομα από άγνωστό εκλυτικό παράγοντα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι συχνά μένει αδιάγνωστη, είτε διότι οι ασθενείς δεν δίνουν σημασία στα συμπτώματα, είτε διότι υπάρχει μια ελάσσων μορφή της νόσου, στην οποία θα αναφερθούμε εκτενώς στο τέλος. Χαρακτηριστικά, οι Αμερικανοί έχουν υπολογίσει στατιστικά περίπου 2,5 εκατομμύρια αδιάγνωστων ασθενών.Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που μπορεί να αντιληφθεί ο ίδιος ο ασθενής, ώστε να ζητήσει ιατρική βοήθεια, περιλαμβάνουν επίμονη διάρροια, αδυναμία-αίσθημα κόπωσης, απώλεια βάρους, κοιλιακό "πρήξιμο" και αέρια, δύσοσμες κενώσεις, ναυτία, κοιλιακά άλγη, δυσκοιλιότητα, τάση για εμετό, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.Επιπλέον, στα παιδιά, παρατηρούνται καθυστέρηση ανάπτυξης, καθυστερημένη εφηβεία, ευερεθιστικότητα, διαταραχές μαθήσεως, ακόμη και επιληψία. Πλέον αυτών, υπάρχουν συμπτώματα-ευρήματα, που δεν δύνανται να αντιληφθεί ο ίδιος ο ασθενής ή είναι έξω-γαστρεντερικής φύσης, όπως: Σιδηροπενική αναιμία (που δεν διορθώνεται με τη λήψη σιδήρου), αρθαλγίες-αιμωδίες ποδιών (μουδιάσματα), στοματικές άφθες – διαταραχές δοντιών, δερματίτιδες, στειρότητα ή ανεξήγητες αυτόματες αποβολές, διαταραχές οστών, ψυχιατρικές και νευρολογικές διαταραχές, (ευερεθιστότητα, άγχος, κατάθλιψη, περιφερειακή νευροπάθεια, κεφαλαλγία, διαταραχές ισορροπίας).
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι συνήθως υπάρχουν μερικά μόνο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα και σε μεγάλα ποσοστά των ασθενών κανένα, με αποτέλεσμα η νόσος να προκαλεί βλάβες, χωρίς να γίνεται αντιληπτή.
Αυτό έχει ως πιθανό αποτέλεσμα πρόκληση άλλων νοσημάτων, όπως δυσανεξία στην λακτόζη, παγκρεατική ανεπάρκεια, αυξημένη πιθανότητα εντερικού λεμφώματος ή καρκίνου, μη ικανοποιητική κινητικότητα χοληδόχου κύστεως.
Όσο καθυστερεί η διάγνωση, αυξάνεται το ενδεχόμενο εκδήλωσης και έτερου αυτοάνοσου νοσήματος, όπως π.χ. μικροσκοπικής κολίτιδας, αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας κ.ά.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
- Εφόσον ο οικογενειακός σας ιατρός υποπτευθεί τη νόσο, θα αναζητήσει στο αίμα ειδικά αντισώματα, όπως τα αντιγλιαδινικά (AGA), έναντι της ιστικής τρανσγλουταμινάσης (anti t-TG) και έναντι του ενδομυσίου (GmA). Αν κάποιο από αυτά είναι παθολογικό, θα σας παραπέμψει σε ειδικό γαστρεντερολόγο για βιοψία 12/δάκτυλου, για επισφράγιση της διάγνωσης.
- Πότε πρέπει οπωσδήποτε να ελεγχθώ για κοιλιοκάκη κι ας μην έχω συμπτώματα;
- Αν έχετε συγγενή πρώτου βαθμού με κοιλιοκάκη
- Αν έχετε άλλο αυτοάνοσο νόσημα, που παρατηρείται σε αυξημένη συχνότητα σε ασθενείς με κοιλιοκάκη, όπως: Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, σακχαρώδη διαβήτη Τύπου 1, αυτοάνοσο νόσημα ήπατος-χοληφόρων, μικροσκοπική κολίτιδα, εκλεκτική ανεπάρκεια IgA ανοσοσφαιρίνης.
- Σε περίπτωση που έχετε εξω-γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως προαναφέρθηκαν, εφόσον το κρίνει σκόπιμο ο οικογενειακός ιατρός σας.
Ποια είναι η θεραπεία της νόσου;
Αυστηρά και μόνο δίαιτα ελεύθερη γλουτένης.Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας, η νόσος κατατάσσεται ως "κλασσική", με συμπτώματα από το γαστρεντερικό, "μη-κλασσική", με ασαφή συμπτώματα από το γαστρεντερικό και εξωγαστρεντερικές εκδηλώσεις.
Ως "ασυμπτωματική κοιλιοκάκη" (silent celiac disease, asymptomatic celiac disease), κατατάσσονται περιπτώσεις με ατροφία λαχνών στη βιοψία 12/δάκτυλου χωρίς κλινικά συμπτώματα.
Μη σχετιζόμενη με κοιλιoκάκη ευαισθησία στη γλουτένη
Η κατάσταση αυτή αναφέρεται σε άτομα με συμπτώματα κοιλιοκάκης, με αρνητικές για τη νόσο εξετάσεις, που θεραπεύονται μετά από δίαιτα ελεύθερη γλουτένης. Κατά την πρoσωπική μου εμπειρία και γνώμη, αρκετοί από αυτούς που πάσχουν από ένα πρόσφατα περιγραφέν νόσημα, το οποίο προκαλεί και συμπτώματα όπως της κοιλιοκάκης, μπορεί να αποτελεί μια ελάσσονα μορφή κοιλιοκάκης ή να οφείλεται σε πλήθος άλλων αιτίων και χαρακτηρίζεται από παρουσία ενδοεπιθηλιακών Τ-λεμφοκυττάρων στο επιφανειακό επιθήλιο του 12/δάκτυλου, χωρίς συνοδό διαταραχή των λαχνών (Intraepithelial Lymphocytosis in Architecturally Preserved Promixal Small Intestinal Mucosis: An increasing Diagnostic Problem With a Wide Differential Diagnosis).
boro.gr
